ประวัติ
กระทรวงศึกษาธิการ แต่เดิมมีชื่อว่า กระทรวงธรรมการตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน รัตนโกสินทร์ศก 111 ปี มะโรง ตรงกับพุทธศักราช 2435 ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กระทรวงธรรมการในระยะแรกมีหน้าที่จัดการพระศาสนา การศึกษา การพยาบาลและพิพิธภัณฑ์ มีกรมในสังกัด 5 กรมคือ กรมธรรมการกลางกรมศึกษาธิการ กรมพยาบาล กรมพิพิธภัณฑ์ และกรมสังฆการี ชื่อของกระทรวงนี้ ได้มีการเปลี่ยนชื่อกลับไปกลับมาหลายครั้ง ดังนี้

กระทรวงศึกษาธิการ ในปัจจุบันนี้ มีหน้าที่หลักในด้านการศึกษาการศาสนา และวัฒนธรรม มีหน่วยงานระดับสำนักงานในสังกัด 5 หน่วยงาน และมีหน่วยงานที่เป็นองค์การ มหาชน/หน่วยงานในกำกับ ที่ทำการกระทรวงศึกษาธิการ ตั้งแต่เริ่มก่อตั้งจนถึงปัจจุบันนี้ได้มีการย้ายมาหลายแห่งด้วยกัน ดังนี้

กระทรวงธรรมการ พ.ศ. 2440 – 2448
ลำดับ เสนาบดี และ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2435 – ปัจจุบัน
เจ้าพระยาภาสกรวงษ์ | เสนาบดี | พ.ศ. 2435 – 2445 |
เจ้าพระยาวิชิตวงษ์วุฒิไกร | เสนาบดี | พ.ศ. 2445 – 2454 |
เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี | เสนาบดี | พ.ศ. 2454 – 2458 |
เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี | เสนาบดี | พ.ศ. 2458 – 2469 |
พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร | เสนาบดี | พ.ศ. 2469 – 2475 |
เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2475 – 2476 |
พลเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2476 – 2477 |
พระสารสาสน์ประพันธ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2477 – 2478 |
พลเรือเอก สินธุ์ กมลนาวิน | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2478 – 2484 |
จอมพล แปลก พิบูลสงคราม | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2485 |
พลโท ประยูร ภมรมนตรี | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2485 – 2487 |
นายทวี บุณยเกตุ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2487 – 2488 |
พระตีรณสารวิศวกรรม | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2488 – 2489 |
นายเดือน บุนนาค | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2489 – 2490 |
พระยาศราภัยพิพัฒ (เลื่อน ศราภัยวานิช) | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2490 – 2491 |
หม่อมราชวงศ์ เสนีย์ ปราโมช | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ.2491 |
พลเอก มังกร พรหมโยธี | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ ศ. 2491 – 2492 |
พลโท สวัสดิ์ ส. สวัสดิเกียรติ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2492 – 2494 |
นายเลียง ไชยกาล | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2494 – 2500 |
พลอากาศโท มุนี มหาสันทนะ เวชยันต์รังสฤษฎ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2494 – 2500 |
หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2500 – 2512 |
นายสุกิจ นิมมานเหมินท์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2512 – 2515 |
นายอภัย จันทวิมล | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2515 – 2517 |
นายเกรียง กีรติกร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2517 |
นายก่อ สวัสดิ์พาณิชย์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2518, พ. ศ. 2522 |
นายนิพนธ์ ศศิธร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2518 |
นายประชุม รัตนเพียร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2518 – 2519 |
พลตรี ศิริ สิริโยธิน | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2519 |
นายภิญโญ สาธร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2519 |
นายแพทย์บุญสม มาร์ติน | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2520 , พ. ศ. 2523 |
นายสิปปนนท์ เกตุทัต | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2523 – 2524 |
นายเกษม ศิริสัมพันธ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2524 – 2526 |
นายชวน หลีกภัย | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2526 – 2529 |
นายมารุต บุนนาค | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2529 – 2531 |
พลเอก มานะ รัตนโกเศศ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2531 – 26 ส.ค. 2533 |
พลเอก เทียนชัย สิริสัมพันธ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2522- 23 ก.พ. 2534 |
นายก่อ สวัสดิ์พาณิชย์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2535 |
พล.อ.อ.สมบุญ ระหงษ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2534 – 2535 |
นายสัมพันธ์ ทองสมัคร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2535 -2538 |
นายสุขวิช รังสิตพล | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2538 – 2540 |
นายชิงชัย มงคลธรรม | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2540 |
นายชุมพล ศิลปอาชา | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2540 – 2541 |
นายปัญจะ เกสรทอง | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2541 – 2542 |
นายสมศักดิ์ ปริศนานันทกุล | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2542 – 2544 |
ศ.นพ.เกษม วัฒนชัย | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2544 – 2544 |
พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2544 |
นายสุวิทย์ คุณกิตติ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2544 – 2545 |
นายปองพล อดิเรกสาร | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2545 – 2546 |
ดร.อดิศัย โพธารามิก | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2546 – 2548 |
นายจาตุรนต์ ฉายแสง | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2548 – 2549 |
ศ.ดร.วิจิตร ศรีสอ้าน | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2549 – 2551 |
นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2551 – 2551 |
นายศรีเมือง เจริญศิริ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2551 – 2551 |
นายจุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2551 – 2553 |
นายชินวรณ์ บุณยเกียรติ | รัฐมนตรีว่าการฯ | พ.ศ. 2553 – ก.ย.2554 |
นายวรวัจน์ เอื้ออภิญญกุล | รัฐมนตรีว่าการฯ | ต.ค. 2554 – 17 ม.ค. 2555 |
ศ.ดร.สุชาติ ธาดาธำรงเวช | รัฐมนตรีว่าการฯ | 18 ม.ค.2555 – 26 ต.ค.2555 |
นายพงศ์เทพ เทพกาญจนา | รัฐมนตรีว่าการฯ | 27 ต.ค. 2555 – 29 มิ.ย. 2556 |
นายจาตุรนต์ ฉายแสง | รัฐมนตรีว่าการฯ | 30 มิ.ย. 2556 – 21 พ.ค. 2557 |
นางสุทธศรี วงษ์สมาน | รก.รัฐมนตรีว่าการฯ | 22 พ.ค. 2557 – 29 ส.ค. 2557 |
พลเรือเอก ณรงค์ พิพัฒนาศัย | รัฐมนตรีว่าการฯ | 30 ส.ค. 2557 – 18 ส.ค. 2558 |
พลเอก ดาว์พงษ์ รัตนสุวรรณ | รัฐมนตรีว่าการฯ | 20 ส.ค. 2558 – 6 ธ.ค. 2559 |
นายแพทย์ ธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป์ | รก.รัฐมนตรีว่าการฯ | 7 ธ.ค. 2559 – 14 ธ.ค. 2559 |
นายแพทย์ ธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป์ | รัฐมนตรีว่าการฯ | 15 ธ.ค. 2559 – พ.ค. 2562 |
นายณัฏฐพล ทีปสุวรรณ | รัฐมนตรีว่าการฯ | 10 ก.ค. 2562 – พ.ค. 2564 |
นางสาวตรีนุช เทียนทอง | รัฐมนตรีว่าการฯ | 22 มี.ค. 2564 – ปัจจุบัน |
กระทรวงธรรมการ พ.ศ. 2448 – 2452
ลำดับ ปลัดทูลฉลอง และ ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ พ. ศ. 2435 – พ. ศ. ปัจจุบัน
พระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (ม.ร.ว. คลี่ สุทัศน์) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2435 – 2445 |
เจ้าพระยาพระสมเด็จสุเรนทราธิบดี(ม.ร.ว. เปีย มาลากุล) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2445 – 2454 |
เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2454 – 2458 |
พระยาเมธาธิบดี ปลัดทูลฉลอง (สาตร สุทธเสถียร) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2458 – 2462 |
พระยาไพศาลศิลปสาสตร (รื่น ศยามานนท์) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2462 – 2472 |
พระยาวิทยาปรีชามาตย์ (ศิริ เทพหัสดิน ณ อยุธยา) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2472 – 2475 |
พระยาประมวลวิชาพู (วงศ์ บุญหลวง) | ปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2475 – 2476 |
พระยาปรีชานุสาสน์ (เสริญ ปันยารชุน) | ทำการแทนปลัดทูลฉลอง | พ.ศ. 2476 – 2476 |
พระตีรณสารวิศวกรรม (ตรี ตีรณสาร) | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2476 – 2487 |
หลวงสุจิตภารพิทยา (สุจิต สุจิตภารพิทยา) | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2487 – 2488 |
หม่อมเจ้ารัชฎาภิเศก โสณกุล | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2488 – 2489 |
หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2489 – 2501 |
นายนาค เทพหัสดิน ณ อยุธยา | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2501 – 2504 |
นายอภัย จันทวิมล | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2504 – 2511 |
นายสนั่น สุมิตร | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2511 – 2513 |
นายบุญถิ่น อัตถากร | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2513 – 2517 |
นายจรูญ วงศ์สายัณห์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2517 – 2520 |
นายรังสฤษดิ์ เชาวน์ศิริ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2520 – 2523 |
นายแพทย์บุญสม มาร์ติน | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2523 – 2525 |
นายสมาน แสงมลิ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2525 – 2530 |
นายบรรจง ชูสกุลชาติ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2530 – 2533 |
นายสมชัย วุฒิปรีชา | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2533 – 2535 |
นายโกวิท วรพิพัฒน์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2535 – 2537 |
นายทวีศักดิ์ เสนาณรงค์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2537 – 2538 |
นายสุรัฐ ศิลปอนันต์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2538 – 2542 |
นายพนม พงษ์ไพบูลย์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2542 – 2544 |
นายจรูญ ชูลาภ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2544 – 2545 |
คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2545 – 2546 |
นางพรนิภา ลิมปพยอม | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2546 – 2547 |
คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา | ปลัดกระทรวง | พ.ศ. 2547 – 2549 |
นางจรวยพร ธรณินทร์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ.2549 – 2551 |
นายชินภัทร ภูมิรัตน | ปลัดกระทรวง | พ.ศ.2551 – 2552 |
นายเฉลียว อยู่สีมารักษ์ | ปลัดกระทรวง | พ.ศ.2552 – 2554 |
นายอภิชาติ จีระวุฒิ | ปลัดกระทรวง | เม.ย. – ก.ย. 2554 |
ดร.ศศิธารา พิชัยชาญณรงค์ | ปลัดกระทรวง | ต.ค. 2554 – ก.ย. 2555 |
นางพนิตา กำภู ณ อยุธยา | ปลัดกระทรวง | 1 ต.ค. 2555 – ก.ย. 2556 |
นางสุทธศรี วงษ์สมาน | ปลัดกระทรวง | 1 ต.ค. 2556 – 15 ต.ค. 2557 |
รศ.นพ. กำจร ตติยกวี | ปลัดกระทรวง | 17 ต.ค. 2557 – 30 ต.ค. 2559 |
ดร.ชัยพฤกษ์ เสรีรักษ์ | ปลัดกระทรวง | 1 ต.ค. 2559 – 21 ก.ย. 2560 |
นายการุณ สกุลประดิษฐ์ | ปลัดกระทรวง | 22 ก.ย. 2560 – 30 ก.ย. 2562 |
นายประเสริฐ บุญเรือง | ปลัดกระทรวง | 7 ต.ค. 2562 – 30 ก.ย. 2563 |
นายสุภัทร จำปาทอง | ปลัดกระทรวง | 1 ต.ค. 2563 – ปัจจุบัน |